با گذشت زمان و ظهور تکنولوژی‌های جدیدی مانند پرینتر، روش‌های جدیدی برای چاپ ابداع شد. صنعت چاپ در ابتدا به افست و لیتوگرافی محدود می‌شد، اما با پیشرفت رایانه‌ها، صنعت چاپ دیجیتال به وجود آمد. چاپی که توسط پرینتر پیشرفته انجام می‌شود، چاپ دیجیتالی است. این چاپ در کشور ما یکی از جدید‌ترین متدهای چاپ محسوب می‌شود.
در این روش، متن و عکس مربوطه در نرم‌افزارهایی طراحی شده، سپس توسط پرینتر روی کاغذ چاپ می‌شوند. در ابتدا کاربرد این نوع چاپ برای مصارفی مانند ساخت کارت ویزیت، تقویم و … بود اما امروزه کاربردهای زیادی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به چاپ دیجیتال کتاب اشاره کرد.
کاربردهای این روش محدود به چاپ دیجیتال کتاب نمی‌شود و در حوزه‌های مختلفی از آن استفاده می‌کنند. این نوع چاپ که بر پایه فناوری روز و تکنولوژی‌های جدید است، کاربردهای مختلفی در صنعت نساجی، تبلیغات، دکوراسیون، معماری، تولید انواع کارت و … دارد.
علت تفاوت این نوع چاپ با سایر روشها، در استفاده از رایانه و نرم‌افزارهای دیجیتالی نیست. چه در چاپ دیجیتال چه در سایر روشها، از ابزارهای دیجیتال برای چاپ استفاده می‌شود. تفاوت این روش با سایر روشها ارتباط مستقیم است. این به این معنی است که در روش‌های دیگر، ابزار دیجیتال در صنعت چاپ دخیل نیست. چاپ دیجیتال به چاپی اطلاق می‌شود که از تکنیک‌های مخصوص همراه با تکنولوژی استفاده شده و اطلاعات و محتویات به‌صورت دیجیتالی و بدون هیچ‌گونه واسطه به دستگاه چاپ منتقل شوند. هیچ نیروی انسانی در این روش وجود ندارد و کاملاً به‌صورت ماشینی انجام می‌شود.
در چاپ دیجیتال، فایل موردنظر و محتویات آن به طور مستقیم به دستگاه چاپ انتقال‌یافته و با سرعتی بالا روی کاغذ یا پارچه چاپ می‌شوند. این چاپ امروزه به دو روش انجام می‌شود. جوهرافشان و لیزری از انواع روش‌های آن هستند.
یکی از مزیت‌های چاپ دیجیتال این است که هر بار احتیاج به تنظیم مجدد ندارد و با یک‌بار تنظیم می‌توان از آن برای دفعات متعدد چاپ استفاده کرد. از دیگر مزایای آن می‌توان به قیمت مناسب و مقرون‌به‌صرفه اشاره کرد. برای انجام کار چاپی در تعداد کم، چاپ دیجیتال گزینه مناسبی است. خدمات دیگری مثل، کاتالوگ، تراکت، بروشور و … با چاپ دیجیتال امکان‌پذیر است. در ادامه با چاپ دیجیتال کتاب بیشتر آشنا می‌شویم.
چاپ دیجیتال کتاب چه ویژگی‌هایی دارد؟
پیش‌تر گفتیم آنچه باعث تمایز این نوع چاپ با سایر روشها می‌شود، مستقیم بودن آن است. در چاپ دیجیتال کتاب پلیت‌ها و کلیشه‌ها از چاپ حذف شده و از نیروی انسانی در اجرای فرایند استفاده نمی‌شود. باتوجه‌به حذف شدن نیروی انسانی، انتظار می‌رود شاهد دقت بیشتری در چاپ باشیم؛ بنابراین از دیگر ویژگی‌های این نوع چاپ می‌توان به دقت بالا و درصد خطای کم اشاره کرد.
علاوه بر کتاب، برای چاپ کارت پرسنلی، کارت شناسایی، کارت دعوت و کارت‌هایی که اطلاعات متغیری در آن‌ها وجود دارد، این نوع چاپ گزینه مناسبی است. علت این امر به قابلیت تنظیم اطلاعات، طرح‌ها و رنگ‌ها در این دستگاه بر می‌گردد. اتوماتیک بودن دستگاه باعث می‌شود، نقش تخصص و مهارت اپراتور کم‌رنگ‌تر شده و فعالیت آن به حداقل برسد. غیرتماسی بودن دستگاه و ارتباط مستقیم از ویژگی‌های مثبت این نوع چاپ است.
از دیگر ویژگی‌های چاپ دیجیتال می‌توان به‌سرعت بالای انجام پروسه اشاره کرد. این نوع چاپ باعث صرفه‌جویی در زمان می‌شود. در کوتاه‌ترین زمان ممکن چاپ انجام شده و در هر مرحله امکان ایجاد تغییر در تنظیمات امکان‌پذیر است. در واقع آنچه که باعث کوتاه بودن زمان چاپ می‌شود، سرعت بالای آماده‌سازی و شروع چاپ آن است. چاپ دیجیتال کتاب در مقایسه با سایر روشها با سرعت زیادی انجام می‌شود.
در این روش چاپ به‌صورت سه‌بعدی امکان‌پذیر است و محدودیتی در ابعاد و اندازه وجود ندارد. پرینت سه‌بعدی و حجم‌دار، این دستگاه را از سایر دستگاههای چاپ متمایز کرده است. از دیگر ویژگی‌های مهم چاپ دیجیتال کتاب، سازگاری با محیط‌زیست و کمک به حفظ آن است. این دستگاه با استفاده از تکنولوژی‌های جدید کمترین آلودگی زیست‌محیطی را دارد. یکی دیگر از مزیت‌های این دستگاه، امکان چاپ یک نسخه آزمایشی و اطمینان از کیفیت آن و سپس چاپ در تعداد بالا است.
انواع چاپ دیجیتال کتاب
در واقع چاپگرهایی که در چاپ دیجیتال کتاب از آن‌ها استفاده می‌شود، پرینتر‌های حرفه‌ای هستند. از ویژگی‌های مثبت این نوع چاپگرها می‌توان به کیفیت نسبتاً خوب و تنوع بالای قابلیت های آن اشاره کرد. این چاپگرها بر پایه استفاده از به‌روزترین تکنولوژی کار می‌کنند.
تنوع در روش‌های چاپ یکی از مزایای چاپ دیجیتال است. از جمله روش‌های این نوع چاپ می‌توان به روش جوهرافشان، روش لیزری، تونری، دیجیتال مرکب، دیجیتال نوری، الکتروفتوگرافی، روش حرارتی و تصعید رنگ اشاره کرد. هر یک از این روشها ویژگی‌های مخصوص خود را داشته و دارای مزایا و معایبی هستند. در همه این روشها از فناوری‌های جدید برای چاپ استفاده می‌شود. این تقسیم‌بندی بر اساس نوع تکنولوژی به‌کاررفته انجام شده است.
در تقسیم‌بندی‌ای دیگر، چاپ دیجیتال بر اساس اندازه سطوح چاپ به سه دسته تقسیم می‌شود. در چاپ دیجیتال با ابعاد بزرگ، چاپ برای فضاهای باز و بیرونی انجام می‌شود. در این نوع، اندازه فرمت چاپ در بزرگ‌ترین حالت بوده و عرض آن برابر ۵ متر است. به دلیل استفاده در فضاهای باز، میزان مقاومت در برابر آلودگی در این روش زیاد است.
در چاپ با سطح متوسط، ابعاد فرمت‌ها از کاغذ A3 بزرگ‌تر است و دارای ابعادی استاندارد هستند. این نوع چاپ در فضاهای داخلی کاربرد داشته و از دستگاههای لیزری و جوهرافشان یا روش نوری در آن استفاده می‌شود. دسته آخر یعنی چاپ در ابعاد کوچک، فرمت باید اندازه کاغذ A3 یا کوچک‌تر باشد.
چاپ دیجیتال با هر دستگاهی که انجام شود، آن دستگاه باید از ویژگی‌هایی برخوردار باشد. از جمله این ویژگی ها مواردی مانند مجهز بودن به هیتر خشک‌کن، آسان بودن کار با دستگاه، مجهز بودن به پارکینگ هد، عدم لرزش در سرعت‌های بالا، بهینه‌سازی مصرف برق، مجهز به آلارم و عیب‌یاب، دارای کلیدهای اضطراری، مجهز به سنسور رول بازکن و امکان چاپ روی متریال‌های گوناگون است.
مزایا و معایب چاپ دیجیتال کتاب
چاپ دیجیتال کتاب مانند هر روش دیگری دارای مزایا و معایبی است. آشنایی با این مزایا و معایب باعث شود، بتوانید تصمیم‌گیری درست‌تری در انتخاب نوع چاپ خود داشته باشید. این چاپ برای ناشرانی که به‌تدریج کتاب خود را نوشته و وارد بازار می‌کنند و به‌صورت هفتگی سفارش دارند، مناسب است.
هم چنین این نوع چاپ برای ناشران و نویسندگانی که تازه‌کار هستند و صرفاً جهت کسب اطلاعات درباره میزان علاقه مردم نسبت به قلم و نوع نگارششان، به نوشتن کتاب اقدام کرده‌اند، گزینه مناسبی است. اگر فردی قصد تبدیل پایان‌نامه خود به کتاب را داشته باشد، می‌تواند از چاپ دیجیتال استفاده کند. در ادامه به تعدادی از ویژگی‌های مثبت چاپ دیجیتال هم چنین محدودیت‌های این روش اشاره کرده‌ایم.
مزایای چاپ دیجیتال کتاب
- استفاده از کاغذ ارزان
- آسان بودن روش اجرا
- امکان تغییر اطلاعات و تنظیمات
- سازگاری با محیط‌زیست و تولید مواد زاید کمتر
- سرعت بالا و صرفه‌جویی در زمان
- دقت زیاد و درصد خطای کمتر
- کیفیت قابل‌قبول چاپ
- هزینه کمتر نسبت به سایر روشها به‌خصوص در تیراژهای کم
- قابلیت چاپ تعداد کم جهت اطمینان از کیفیت و رنگ
- امکان شخصی‌سازی
- امکان حذف مرحله لیتوگرافی
- امکان استفاده از انواع کاغذ و مقوا
- چاپ در ابعاد خیلی بزرگ
- صرفه‌جویی در مقدار مواد اولیه
- زمان عرضه و تحویل کوتاه نسبت به سایر روشها
- امکان ویرایش و اصلاح اطلاعات
معایب چاپ دیجیتال کتاب
- محدودیت در تیراژ چاپ
- عدم پشتیبانی از تیراژهای بالا
- هزینه زیاد در تیراژهای بالا
- کیفیت پایین در صورت استفاده از چاپگرهای قدیمی
- هزینه زیاد مواد اولیه
- کیفیت پایین‌تر در مقایسه با چاپ افست در استفاده از رنگ‌های استاندارد پنتون
کاربرد چاپ دیجیتال
علاوه بر چاپ دیجیتال کتاب، در صنایعی چون نساجی می توان از این نوع چاپ بهره برد. این صنعت از تکنیک جوهرافشان استفاده شده و چاپ در رنگ‌های متنوع روی پارچه‌های مختلف انجام می‌شود.
این روش در صنعت نشر و چاپ انواع کتاب کاربرد زیادی دارد. با استفاده از این روش می‌توان یک کتاب را در کمترین زمان و با کیفیتی بالا، حتی فقط در یک نسخه چاپ کرد. از ویژگی‌های مثبت چاپ دیجیتال کتاب این است که در چاپگرهای لیزری مرحله چاپ و صحافی به طور متوالی و پیوسته در دستگاه انجام می‌شوند.
کاربرد چاپ دیجیتال در دکوراسیون داخلی مربوط به چاپ روی سطوح چوب و MDF، کاغذ و … است. کاغذهای دیواری در طرح‌ها و رنگ‌های متنوع و دلخواه با این نوع چاپ قابل سفارش است. در بحث تبلیغات از این نوع چاپ می‌توان برای شخصی‌سازی ابزارهایی مثل خودکار، ساعت، دفتر و … باتوجه‌به اطلاعات کسب‌وکار مربوطه استفاده کرد.
در معماری از این چاپ می‌توان برای چاپ روی سطوح مختلف مانند کف، نما و قسمت‌های دیگر استفاده نمود. کاربرد دیگر این چاپ در صنعت بسته‌بندی است که برای چاپ لیبل، تغییر و ویرایش اطلاعات محصول می‌توان از آن بهره برد. سرعت عمل بالا، هزینه پایین و انعطاف‌پذیری زیاد از ویژگی‌هایی است که این نوع چاپ را برای بسته‌بندی تبدیل به گزینه ای مناسب کرده است.
این نوع چاپ در طیف وسیعی از صنایع کاربرد دارد. برای تولید کارت‌های شناسایی، کارت‌های اعتباری، چاپ بارکد، کارت PVC، چاپ CD، عکس و پوستر و موارد دیگر می‌توان از این روش استفاده کرد. این نوع چاپ، روشی نوین و نوپا محسوب می‌شود و با وجود کاربردهای گسترده‌ای که دارد باید مسیر طولانیای را طی کند تا صنایع بیشتری را تحت پوشش قرار دهد.
هزینه چاپ دیجیتال کتاب
قیمت چاپ دیجیتال کتاب، بستگی به این دارد که آیا قصد چاپ کتاب دیجیتال و اخذ مجوزهای مربوطه را دارید یا صرفاً می‌خواهید مطلبی جالب، آموزنده یا درسی را منتشر کنید. هزینه چاپ کتاب به‌صورت دیجیتال شامل هزینه‌های مختلفی است که مربوط به مراحل تایپ تا انتشار می‌شود. قیمت‌گذاری نهایی براساس تعداد تیراژ نبوده و براساس تعداد ورق و برگ انجام می‌شود.
مرحله تایپ کتاب و صفحه‌آرایی
اولین مرحله چاپ کتاب، نوشتن کتاب و صفحه‌آرایی آن است. مطالب مربوطه تایپ شده و صفحه‌آرایی در مرحله بعد صورت می‌گیرد. این صفحه‌آرایی باتوجه‌به درخواست ناشر و فرمتی که خودش با هماهنگی نویسنده تعیین کرده است، انجام می‌شود.
مرحله ویراستاری
در این مرحله محتوای کتاب توسط فردی متخصص بازبینی و بررسی می‌شود. ویراستاری به دو نوع نگارشی و علمی انجام می‌شود. در نوع نگارشی، ویراستار متن مربوطه را از نظر قواعد و علائم نگارشی بررسی کرده و در صورت نیاز آن را اصلاح می‌کند. در ویراستاری علمی محتوای کتاب از نظر صحت مطالب به‌صورت تخصصی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
مرحله طراحی جلد
در این مرحله طرحی خاص که مورد تأیید نویسنده درآمده، با هماهنگی ناشر تهیه شده و روی جلد کتاب چاپ می‌شود. طرح منتخب توسط افراد متخصص از لحاظ زیبایی و ویژگی‌های فنی بررسی شده و در نهایت چاپ می‌شود. قیمت چاپ در این مرحله به نوع طرح از نظر ساده یا پیچیده بودن و کیفیت آن بستگی دارد.
مرحله دریافت مجوز
در این مرحله که معمولاً تا یک ماه طول می‌کشد، نویسنده اقدام به اخذ مجوزهای قانونی جهت انتشار کتاب خود و بهره‌مندی از حقوق مالکیت می‌کند.
مرحله چاپ و صحافی
این مرحله مربوط به هزینه‌های تیراژ چاپ، کیفیت کاغذ، رنگ‌های به‌کاررفته و… است. بخش عمده‌ای از هزینه چاپ کتاب مربوط به این مرحله می‌شود. هزینه‌های دیگری مثل ترجمه و سایر موارد تنها در شرایط خاص وجود دارند.
